Rodaj, sıfır araç motorunun alıştırılmasıdır. Motordaki hareketli parçaların birbirine uyum sağlama sürecidir. Motorun doğru şekilde kullanılarak, motordaki hareketli parçalar arasında sürtünme kaynaklı oluşabilecek problemlerin minimize edilmesi sürecidir.

Rodaj Nedir? Neden Yapılır?

Motor ve aktarma organlarındaki hareketli parçaların birbirlerine uyum sağlama süreci olarak tanımlanabilecek rodaj, kelime itibarıyla da “alıştırma” anlamına geliyor. Sıfır otomobillerde ve motoru yenilenmiş ikinci el arabalarda mutlaka yapılması gereken bir uygulama. Çünkü motordaki hareketli parçaların çalışırken birbirlerine sürtünüp zarar vermesini önleyerek kullanım süresini uzatmayı sağlıyor. Peki, özellikle eski nesil araçlarda mutlaka yapılması gereken rodaj, yeni nesil motorlarda da yapılmalı mı?

Yeni Nesil Motorlarda Rodaj Yapılır mı?

Eski nesil motorlarda parçaların iç yüzeyleri daha pürüzlü ve girintili-çıkıntılı olduğu için motor rodajı mutlaka yapılmalı. Evet, motor için yapılan işlemin adı motor rodajı. Bu ayrımın sebebi şu: Lastikler, frenler ve debriyaj sistemi gibi parçalara da bu işlem uygulanıyor ve her biri kendi adıyla anılıyor.

Dediğimiz gibi eski nesil motorlarda şart olan rodaj, yeni nesil motorlar için de gerekli. Çünkü bu motordaki hareketli parçaların iç yüzeylerinin kalitesi çok iyi olmasına rağmen yine de parçaların yüzeylerinde girintiler-çıkıntılar bulunabiliyor. Bu da aralarındaki boşluk mesafesi milimetrelerle ölçülüyor olması nedeniyle çalışma esnasında parçaların birbirlerini çizmesini beraberinde getiriyor.

Asıl fark, motor rodaj süresinde kendini gösteriyor. Eski tip motorlarda parçaların birbirine alışması ve pürüzlerin aşınarak zararsız boyuta gelmesi için gerekli rodaj süresi 3-4 bin km iken yeni nesil motorlarda bu süre 1000 km’ye düşmüş durumda.

Motor Rodajı Nasıl Yapılır?

Sıfır bir araç alınıyorsa fabrikada temel seviyede motor çalıştırılmıştır, ancak bu yine de yeterli kabul edilmez. Ayrıca ikinci el otomobillere yeni motor takılmışsa da rodaj ihtiyacı doğar.

Motor rodajı için uyulması gereken ilk kural, çok yüksek devirlere çıkmamak. İlk 1000-3000 km boyunca gaz pedalına sonuna kadar basmak, motoru çok ısıtacağı için yakıt silindir duvarlarındaki yağın çözülmesine ve metal metale sürtüneceği için buradaki parçaların ısınmasına neden olur. Bunun yerine motor vuruntu yapmadan gaz pedalına yavaş yavaş basmak ve 3000 devirin üzerine fazla çıkmamak önerilir.

Motor çalıştırıldıktan sonra 30 saniye ile 1 dakika arası motoru ısıtmak yeterli. Soğuk motorun ısınması için bu süreden daha fazla beklemeye gerek yok.

Sürüş esnasında ise hızın sabit tutulmaması önemli. Bunun yerine hızı arttırıp azaltmak, yani değişken hızda araba kullanmak öneriliyor. Burada amaç, sabit devirde kullanmak yerine azalıp belli bir orana kadar artmasını sağlamak. Tabii yine yüksek hızlara çıkmamak gerekiyor. Çünkü yüksek hız demek, piston ve silindir gibi parçalar arasındaki sürtünmenin artması demek ve henüz parçalar birbirine uyum sağlamadığı gibi motor yağı da her noktaya ulaşamamış olabilir. Motor ne kadar ısınıp soğursa yani ne kadar değişken hız sağlanırsa parçaların uyumu da o kadar sorunsuz gerçekleşir.

İlk 1000-2000 km arası maksimum hıza çıkmak yerine adım adım hız arttırılmalı ve sabit hızla araç kullanmaktan kaçınılmalıdır. Bu sayede motor rodajı başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiş olur. Tabii rodajın sadece motorla sınırlı olmadığını da söylemiştik. Peki, diğer parçaların rodajı nasıl yapılmalı?

Lastik Rodajı Nasıl Yapılır?

Sıfır araçlarda olduğu gibi sıfır lastik takılan ikinci el araçlarda da lastik rodajı yapılması gerekir. Çünkü üretiminde kalıbından rahat çıkması için dış yüzeyinde cila olabildiği gibi balans ayarı için de rodaja ihtiyaç duyulur. Bunu sağlamak için özellikle ilk 500 km’de kesin manevralardan ve ani frenlerden sakınmak kaçınıp daha yumuşak manevralar yapmak önerilir. Asıl sürüş, yol tutuş ve frenleme performansına bu uygulamaların ardından ulaşılır.

Debriyaj ve Fren Rodajı Nasıl yapılır?

Aracın en kritik parçalarından olan debriyaj sistemi ve frenler de rodaja ihtiyaç duyar. Peki, debriyajı ve fren balataları değişmiş ikinci el arabalar ile sıfır arabalarda rodaj nasıl yapılır? Öncelikle ilk 1000 km’de frenleri ve debriyajı zorlamamak gerekiyor. Debriyajı ve frenleri sert kullanmak yerine daha yavaş manevralar yapmak önemli. Bazı otomobil markaları, ilk birkaç yüz km’yi şehir içinde, sonraki 600-700 km’yi ise şehir dışında kullanarak fren ve debriyajın istenilen seviyeye getirilebileceğini söylüyor.

Şanzıman Rodajı Nasıl Yapılır?

Eski tip motorlarda şanzıman ve aktarma organları için rodaj asla ihmal edilmemesi gereken bir konuydu. Ancak gelişen teknolojiyle birlikte bu zorunluluk yerini daha kısa ve pratik uygulamalara bıraktı denilebilir. Motor soğukken fazla yük ve devir bindirmemek için çalıştırdıktan sonra ilk 5-10 dakika fazla hız yapmamak, sakin kullanmak ve vites geçişlerini daha yumuşak yapmamak öneriliyor. Bu sayede yağın ve parçaların ömrü daha uzun olacaktır. Ayrıca ıslak zeminlerde ani manevralar ve dönüşler yapmamak da dikkat edilmesi gereken noktalar arasında.